Jos Leermakkers mocht in 1956 als lid van een kleine delegatie uit Brabant een urn naar de Dam in Amsterdam brengen, die geplaatst werd in de gedenkmuur van het Nationaal Monument. Jos was de zoon van de vermoorde verzetsman Piet Leermakers uit Biest-Houtakker. Als dank kreeg hij een gedenkpenning, nu in bezit bij zijn broer Jan.
Die penning kwam bij hem terecht nadat zijn broer Jos in 1964 bij een motorongeluk om het leven kwam. De penning is van brons en heeft de bijzondere tekst: ‘maar geest brak wet en stelde op de geslagen bres de mens’. Zonder de context zijn het weinigzeggende woorden. De zin is afkomstig uit een gedicht van de dichter A. Roland Holst, dat in zijn geheel staat op de binnenkant van de gedenkmuur, die onderdeel is van het Nationaal Monument op de Dam.
Het monument werd op 4 mei 1956 onthuld door koningin Juliana. Het is het uitgesproken symbool van het respect van de bevolking voor de Nederlandse slachtoffers van oorlog en vredesmissies, waar ook ter wereld. Daarmee is het tegelijk een symbool van nationale eenheid. De 22 meter hoge zuil en de beelden zijn de blikvangers van het monument. Minder bekend is dat in de gedenkmuur 12 urnen zijn geplaatst. Zij bevatten aarde van locaties waar mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog werden gemarteld en vermoord.
Zand van Kamp Vught
In de Brabants urn zit zand van de fusilladeplaats die hoorde bij Kamp Vught. Tijdens de plechtige onthulling van het nationaal monument werden de urnen naar de Dam gebracht door kinderen van in de oorlog omgekomen verzetslieden. De vijftienjarige Jos Leermakers uit Biest-Houtakker was gekozen om samen met drie andere Brabantse jongeren dit deel van de ceremonie uit voeren. Hij was in gezelschap van Arnolda Veeneman (dochter van de omgekomen burgemeester van Son en Breugel), Erna van Veen (Bergen op Zoom) en Henricus Corstens (zoon van een omgekomen Helmondse notarisklerk). Zij ontvingen zoals alle genodigden bij de onthulling van het Nationaal Monument een bronzen gedenkpenning.
Jos Leermakers was natuurlijk gekozen omdat zijn vader Piet Leermakers op 7 september 1944 bij zijn woning in Biest-Houtakker lafhartig werd vermoord door een Duitse politie-eenheid. Leermakers speelde een centrale rol in de hulpverlening aan onderduikers. Vroeg in de ochtend van 7 september stopte een Duitse overvalwagen voor het huis van de familie Leermakers. Piet en de Wageningse student Jan van Dongen probeerden via een raam aan de achterzijde te ontsnappen, maar werden in de tuin achter het huis koelbloedig doodgeschoten. Piet is 43 jaar geworden; Jos 25 jaar. Piet liet een weduwe met acht jonge kinderen achter. Voor hen was de ellende nog niet voorbij, want kort daarna staken Duitse militairen hun huis met enkele andere boerderijen in brand, omdat ze het zicht belemmeren. De moord is nooit opgehelderd.
Jos Leermakers is te zien op een foto die de heemkundige kring ontdekte bij het Stadsarchief Amsterdam. Hij werd herkend door Jan Leermakers die de foto nooit gezien had. Penning en foto zijn nu met elkaar verbonden.
Heemkundige Kring Ioannes Goropius Becanus probeert een antwoord te vinden op vragen van lezers over hun familiegeschiedenis. Bijvoorbeeld over wie de voorouders zijn. Geef de gegevens van een voorvader of –moeder die vóór 1910 is geboren en de heemkundige kring gaat aan de slag. Dus voornamen, achternaam, geboortedatum, geboorteplaats. Buiten Hilvarenbeek of Diessen is geen bezwaar.
Ook vragen over de geschiedenis van Hilvarenbeek of Diessen worden in behandeling genomen. Uiteraard is de kring geïnteresseerd in informatie of beeldmateriaal die lezers zelf hebben.
Stel uw vragen aan: hkksecretaris@gmail.com