Door Ton de Jong
In Diessen en Hilvarenbeek worden op drie plaatsen de oorlogsslachtoffers 365 dagen per jaar geëerd. Kort na de bevrijding werd op de grens van de twee gemeenten aan de Diessenseweg een kapel gebouwd met een plaquette waarop de toen bekende slachtoffers staan. De lijst is later aangevuld, maar is niet compleet.
Aan de Vrijthof werd in 1960 het monument onthuld dat alle gevallenen in de toenmalige gemeente Hilvarenbeek herdenkt. Het was een initiatief van de vereniging Serdadu 2 Kembali, waarin in teruggekeerde Indië-veteranen zich hadden verenigd. De feniks, de vogel die volgens de mythologie uit de as herrees, symboliseert de vernieuwing na de ondergang. De gedenksteen voor de joodse Alida Lion werd op 11 september 2011 bij het monument geplaatst.
Diessen kreeg in 1994 aan de Kerksingel een oorlogsmonument dat gemaakt is door Louis de Groot. Het bevat de namen van de Diessense slachtoffers, ook van de elf Fransen die er in mei 1940 sneuvelden en van twee geallieerde soldaten.
Vorig jaar besloot de Heemkundige Kring Ioannes Goropius Becanus mee te doen aan het project van het Regionaal Archief Tilburg dat beoogt om alle oorlogsslachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog met een levensbeschrijving én foto een gezicht te geven. Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog, blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. Door hun verhaal te vertellen, blijven de herinneringen aan hen levend. Alle oorlogsslachtoffers worden opgenomen in de Wiki Midden-Brabantop de site van het regionaal archief.
Oproep
De heemkundige kring kreeg medewerking van Stichting Erfgoed Diessen en van Commissie 4 mei Hilvarenbeek . Een oproep in de Hilverbode en op de site Oorlog en Vrijheid (geheel gewijd aan de gemeente Hilvarenbeek) leverde meteen een flink aantal foto’s en verhalen op. Archiefonderzoek vulde de al bekende persoonsgegevens aan. Opnieuw bleek dat de tot nu toe gehanteerde lijsten niet compleet zijn wanneer je de criteria volgt die het Regionaal Archief hanteert. Die zijn:
- Personen die als gevolg van oorlogsgeweld op het grondgebied van Hilvarenbeek en Diessen om het leven zijn gekomen. Dus ook geallieerden en onderduikers/verzetstrijders die hier zijn overleden.
- Personen die tijdens de oorlog woonden of verbleven in Hilvarenbeek of Diessen en ergens anders om het leven gekomen. Denk aan militairen, dwangarbeiders en gearresteerde verzetstrijders.
- Geen Duitsers.
Het gaat in de lijst voor het Regionaal Archief uitdrukkelijk om de Tweede Wereldoorlog. De gesneuvelden tijdens de politionele acties in Indonesië (Gerrit Kuijpers en Jan Wolfs) horen daarom niet op die lijst, maar hier zijn ze wel toegevoegd. Met hen erbij komen wij op 64 slachtoffers, van wie 6 militairen, 36 burgerslachtoffers en 22 geallieerden.
Na onderzoek in het Nationaal Archief in Den Haag hebben wij acht Engelse militairen aan de lijst toegevoegd. In 1945 stuurde het gemeentebestuur van Hilvarenbeek een overzicht naar het Rode Kruis van de gesneuvelde geallieerden die tijdelijk hier begraven zijn. Zo zijn aan het begin van de Roovertsedijk drie Engelse kameraden gesneuveld. Met een jeep op verkenning richting Poppel reden zij op een landmijn en waren op slag dood. Op één na zijn alle geallieerden herbegraven op het oorlogskerkhof van Bergen op Zoom.
Het is niet gelukt om van iedereen een foto te bemachtigen. Wie ons daarbij kan helpen mag contact opnemen met de heemkundige kring. secretaris@heemkundigekringhilvarenbeek.nl
Het overzicht zoals afgedrukt in De Hilverbode van 27 april en 4 mei 2022. [PDF]