In Jerusalem bevindt zich het herdenkingscentrum voor de holocaust Yad Vashem. Het wil niet alleen de miljoenen Joden herdenken die werden afgeslacht, maar ookde mensen die omkwamen omdat zij deze vervolgde mensen poogden te beschermen. In Israël betitelt men hen als de Rechtvaardigen onder de Volkeren en hun namen staan vermeld op een muur. Op zoek naar drie Beekse namen uit één familie, die hetzelfde lot ondergingen als de mensen waarvoor zij opkwamen.
Door Kees van Kemenade
Yad Vashem is groot! Een van de grootste georganiseerde moordpartijen ooit wordt er in de herinnering gehouden en elk jaar bezoeken een miljoen mensen deze plek in Jerusalem. Met alle moeite probeert men er de doden een gezicht te geven. Zes miljoen Joden, een aantal dat het voorstellingsvermogen te boven gaat. Toch is niet alles deprimerend in het herdenkingscentrum Yad Vashem. Ik loop door het Woud van de Rechtvaardigen met bomen die geplant zijn om de helpers van mensen in nood te blijven gedenken.
Mijn doel: de muur met duizenden namen van die helpers die hun inzet met de dood moesten bekopen. De behulpzame mevrouw aan de balie bij de entree heeft het precies uitgelegd. De muur is lang en van boven tot onder gevuld met namen uit alle landen van Europa waar de holocaust woedde. Gelukkig, de namen zijn per land gegroepeerd. Alfabetisch, dus vind ik de namen van de familie Van der Heijden zonder veel moeite. Vader Josephus en moeder Elisabeth, en de drie zonen Eugène, Gustaaf en Marcel.
Vluchtelingen helpen
Zij begonnen, tezamen met nog enkele Bekenaren en marechaussees in 1942 met het onderbrengen van vluchtelingen. Franse krijgsgevangenen die waren ontsnapt en die terug naar huis wilden, Geallieerde vliegtuigbemanningen die waren neergeschoten en uit handen van de Duitsers wilden blijven. En, omdat de deportaties op gang kwamen, in toenemende aantallen Joden. Het werk was gevaarlijk, maar anderhalf jaar lang ging het goed. Bij nacht en ontij werden de vluchtelingen de grens overgebracht en in handen gegeven van de Belgische ondergrondse.
Tot november 1943, toen de verzetsgroep werd opgerold. Drie leden van de familie Van der Heijden, vader Jos en zonen Staf en Marcel, werden gearresteerd. Zoon Eugène kon op tijd onderduiken en ontsnapte aan de gevangenschap. De drie Van der Heijdens werden overgebracht naar concentratiekampen in Duitsland, Sachsenhausen, Bergen-Belsen en Neuengamme. Wij weten niet eens waar en wanneer zij precies zijn gestorven aan de ontberingen.
Moeder Elizabeth stierf korte tijd later van verdriet en op haar graf op de begraafplaats aan de Doelenstraat werd een steen aangebracht met de namen van haar man en beide zonen. Voor hen tenminste nog iets dat op een graf gelijkt. Het huis van de familie Van der Heijden, van waaruit het verzetswerk plaats vond, staat er nog altijd.
Op de hoek van de Diessenseweg en de verbindingsweg met bedrijventerrein De Bukkum. De Van der Heijdenstraat draagt blijvend de naam van drie mensen die stierven voor het behoud van onze waarden en van onze vrijheid. Het devies van Yad Vashem is ontleend aan de Thora en luidt “Wie één mens redt, redt de hele wereld.” Het is zeker van toepassing op deze leden van de familie Van der Heijden.
Je moet even zoeken op de muur met duizenden namen van rechtvaardigen die hun leven gaven om Joodse mensen te beschermen.
De vijf leden van de familie Van der Heijden, waarvan er drie omkwamen, worden in Jerusalem geëerd voor hun werk.
