Ton de Jong presenteert op 10 oktober in de Gouden Carolus (aanvang 20.00 uur) zijn boek ‘Duitse vrienden’, met als ondertitel ‘Verraad en redding in Hilvarenbeek’. Het draait in deze onthullende historische studie om schoenfabrikant en dorpspoliticus Gérard Kuijpers.
Deze markante en omstreden man is in 1965 overleden, maar nog steeds worden mensen in Hilvarenbeek woest als ze zijn naam horen, terwijl anderen geen kwaad woord over hem willen horen. Dat komt vooral door de oorlog. Hij zou tientallen mensen uit zijn dorp en verre omgeving uit de klauwen van de Duitsers hebben gered, maar ook mensen hebben verraden.
Sichterheitsdienst
Zijn vrienden van de gevreesde Sicherheitsdienst waren kind aan huis bij de familie Kuijpers. Hij papte – was zijn verdediging later – alleen aan met de Duitsers om mensen te kunnen helpen. Na de oorlog ging hij er prat op de markante Hilvarenbeekse toren te hebben gered. De Duitsers wilden het monument bij hun terugtocht opblazen maar Kuijpers wist hen over te halen dat niet te doen. Een heldendaad? Of een doorzichtige poging van een collaborateur om zijn gezicht te redden? Verraad en redding zijn in hem verenigd.
Kuijpers en zijn vrouw Riet zijn na de bevrijding van Hilvarenbeek in oktober 1944 onmiddellijk gearresteerd en geïnterneerd. Hij werd verdedigd door Jan de Pont, de naam- en geldgever van het gelijknamige museum in Tilburg. Het was het enige belangrijke Hilvarenbeekse oorlogsproces. De feiten zijn nooit gepubliceerd. Het dorp zat vol vragen. Wat was waar? Wat was dorpsroddel? Speelde hij een rol bij de arrestatie –gevolgd door de dood- van drie leden van de verzetsfamilie Van der Heijden?
Oorlogsarchieven
Nu de oorlogsarchieven stapsgewijs openbaar worden, zijn de feiten toegankelijk. Die zijn beklemmend en onthullend. Bovendien zijn er veel verbanden met grote Brabantse oorlogsonderwerpen. Met de beruchte NSB-politieman Piet Gerrits uit Tilburg, de enige Brabander die na de oorlog voor zijn wandaden de kogel heeft gekregen. Met de fusillade van veertien Nederlanders in de Loonse en Drunense Duinen. Met de overval van het verzet in januari 1944 op het stadhuis van Tilburg.
Na een algemeen hoofdstuk over collaboratie en bijzondere rechtspleging in Hilvarenbeek volgt een uitgebreide beschrijving van de familie Kuijpers. Die schets is nodig om het vervolg in de juiste context te plaatsen. Aan de hand van de oorlogsdossiers van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging die bewaard worden bij het Nationaal Archief in Den Haag zet De Jong gedetailleerd op een rij waar Kuijpers van werd beschuldigd en welke goede daden hij claimde.
Schoenfabriek
Zijn internering en het proces komen uitvoerig aan bod. Een apart hoofdstuk is gewijd aan het reilen en zeilen van zijn schoenfabriek tijdens de oorlog. De publicatie vervolgt met de naoorlogse periode, waarin hij alles deed om gerehabiliteerd te worden. Veel Hilvarenbeekse kiezers steunden hem onvoorwaardelijk en kozen hem twee keer in de gemeenteraad, die hem vervolgens ook twee maal benoemde tot wethouder. Het boek eindigt met een analyse van het feitenmateriaal.
[bron: persbericht]
De presentatie is een openbare bijeenkomst in café De Gouden Carolus waarbij iedereen welkom is. Bij die gelegenheid is de prijs van het boek (192 pagina’s) 10 euro, daarna € 13,95. Het boek wordt in eigen beheer uitgegeven.